
Teksten
Algemene tekst over het KempenBroek
Op de grens van Belgisch en Nederlands Limburg en Noord-Brabant ligt het KempenBroek dat door Unesco erkend werd als Mens & Biosfeergebied. Het is een nauwelijks ontdekt grensoverschrijdend gebied dat zich uitstrekt over de gemeenten Bocholt, Bree, Kinrooi en Maaseik, Cranendonck, Weert en Nederweert. Je vindt er verborgen parels die hun geheimen misschien niet meteen prijsgeven, maar die het ontdekken waard zijn. Verrassend in hun charme, geheim en verborgen. Op elke wandelkaart vind je een ander plekje dat je niet mag missen. Het gebied is zo veelzijdig dat er voor elk wat wils is, je vindt er ongerepte paden langs geheimzinnige moerassen, beekvalleien, heide en landbouwgebieden. Je vindt er wel vier stiltegebieden waar je nog echt tot rust kan komen. Het bruist dan weer van leven door dieren zoals de bever, het edelhert, de boomkikker, grote grazers en heel wat libellensoorten. Wandelaars, fi etsers, ruiters, menners en mountainbikers kunnen via bewegwijzerde routes op hun eigen tempo genieten van het landschap, de natuur en het erfgoed zoals de vele molens. Het gebied bulkt van de heerlijke hoeve- en streekproducten. Ooit een schuilplaats voor bokkenrijders en smokkelaars. Nu een heerlijke plek om ruimte te ontdekken en stilte te horen.
Wat is een Unesco Mens & Biosfeergebied?
Unesco Mens & Biosfeergebieden zijn plekken waar mens en natuur in balans samenleven. Deze gebieden werken als proeftuinen voor duurzame ontwikkeling. Hier worden lokale oplossingen voor wereldwijde uitdagingen getest, zoals het verlies van biodiversiteit en klimaatverandering.
In Nederland zijn er twee Unesco Mens & Biosfeergebieden: De Maasheggen en het KempenBroek. In Vlaanderen is het KempenBroek het enige Mens & Biosfeergebied. Bewoners, boeren, wetenschappers en overheden werken hier samen. Ze testen nieuwe manieren van landgebruik, natuurbeheer en educatie, met respect voor zowel het landschap als de mensen die er wonen.
Wat maakt een Mens & Biosfeergebied bijzonder?
In een Mens & Biosfeergebied wordt niet ‘top-down’ gewerkt vanuit de centrale overheid; in plaats daarvan bouwen lokale overheden, bewoners, bedrijven, scholen, kennisinstellingen en ngo’s samen aan een duurzaam geheel. Een Mens & Biosfeergebied moet belangrijke natuurlijke en culturele waarden hebben en enkele beschermde gebieden bevatten. Het gebied moet representatief zijn voor een type landschap en/of marien gebied, zodat de resultaten van het Biosfeerproject elders kunnen worden gebruikt. Mens & Biosfeergebieden kunnen zowel uit natuur- als cultuurlandschappen bestaan. Puur natuur of wildernis is geen noodzaak.
Wat zijn de doelen van een Mens & Biosfeergebied?
Elk Mens & Biosfeergebied werkt rond drie kernopdrachten die steeds in samenhang worden toegepast en elkaar versterken:
Beschermen: We werken samen aan de bescherming van onze natuur, onze landschappen en ons erfgoed. Door dit te doen, beschermen we niet alleen de planten en dieren in het gebied, maar waarborgen we ook de belangrijke natuurvoordelen die de natuur ons biedt.
Ontwikkelen: We werken samen aan de ontwikkeling van een duurzame lokale economie en samenleving. Op economisch vlak focussen we op het ondersteunen van een duurzame landbouw- en toeristische sector.
Leren en inspireren: Samen gaan we op onderzoek om onze acties goed te onderbouwen en monitoren we wat we doen. De kennis die we opdoen, geven we door via onze scholen en educatieve activiteiten en delen we met anderen.
Bestaat een Mens & Biosfeergebied uit zones?
Om de drie doelstellingen van een Mens & Biosfeergebied te realiseren, worden drie zones onderscheiden:
Kernzone: In deze zone ligt de focus op bescherming van de natuur. Het zijn de kernen of meest waardevolle delen van de natuurgebieden in het KempenBroek.
Bufferzone: Deze zone ligt rond de kernzone(s). Ze bestaan uit natuurgebieden en kleinschalige landbouwgebieden waar we samen met landbouwers willen werken aan landschapskwaliteit en biodiversiteit.
Overgangszone: In deze zone liggen hoofdzakelijk landbouwgebieden en wonen onze inwoners. Hier werken we samen aan een duurzame (economische) ontwikkeling.
Deze zones kunnen meermaals voorkomen binnen hetzelfde biosfeergebied. De zonering helpt om de ambities van het masterplan geografisch te vertalen, maar heeft geen juridische status of planologische, noch invloed op eigendomsrechten. Enkel voor kernzones vraagt Unesco een wettelijke bescherming om hun behoudsdoelen te waarborgen.
Wat is de meerwaarde?
Sterkere samenwerking
De status biedt (inter)nationale erkenning als voorbeeldgebied voor duurzame ontwikkeling en samenwerking. Het vormt een platform voor voortdurende dialoog over de toekomst. De erkenning stimuleert ook betrokkenheid en streektrots bij inwoners, overheden en ondernemers. Ze bouwt bruggen tussen beleid en praktijk, en geeft erkenning aan jarenlange inspanningen van lokale partners.Socio-economische impuls
Hoewel Unesco geen geld geeft, is het label een sterk merk dat toerisme en lokale economie aanwakkert. Denk aan meer bezoekers, kansen voor horeca, streekproducten en landbouwvernieuwing. De natuur zelf levert ook economische waarde: ze zuivert water, regelt klimaat, biedt bescherming tegen droogte en overstromingen, en ondersteunt landbouw. Investeren in natuur is dus investeren in gezondheid, welzijn en samenhang.Kennis en educatie
Via het wereldwijde netwerk van Mens & Biosfeergebieden krijg je toegang tot kennis, ervaring en samenwerking rond duurzaamheid. Het stimuleert onderzoek, monitoring en educatie en helpt zo ook de lokale economie vooruit. Wereldwijde uitdagingen vragen immers om lokale oplossingen – en daarin speelt KempenBroek mee.Geen doel op zich
De erkenning als Mens & Biosfeergebied is geen einddoel, maar een middel om de samenwerking in het KempenBroek te versterken en uit te breiden. Het zet partners op één lijn en creëert kansen voor gezamenlijke projecten die het gebied versterken. Deze erkenning is een kwaliteitslabel dat je moet blijven verdienen. Elke 10 jaar volgt een evaluatie, waardoor betrokkenen blijvend werken aan behoud en versterking van het gebied.- Geen extra bescherming
Unesco heeft geen wetgevende macht. De status als Mens & Biosfeergebied brengt dus geen nieuwe regels of beperkingen met zich mee. De rechten van eigenaars blijven onaangetast. De kracht zit in dialoog en samenwerking, niet in regelgeving.